ایران مشاوره اولین مرجع مشاوره تحصیلی تلفنی کشور 
برای اخذ مدرک کارشناسی ارشد و دکتری، دانشجویان ملزم به دفاع از موضوع پایان نامه خود هستند. در واقع دانشجویان در جلسه دفاع باید به ارائه نتایج تلاش خود بپردازند و آن را در یک محیط علمی به بحث بگذارند. نگرانی بسیاری از داوطلبان دوره تحصیلات تکمیلی در زمان دفاع این است که شاید پایان نامه آن ها مورد قبول داوران قرار نگیرد.
در برخی از دانشگاه ها در روز دفاع یک یا چند داور خارجی نیز حضور دارند که عدم شناخت دانشجویان از این داوران باعث ایجاد نگرانی و استرس در آن ها خواهد شد. رعایت نکات و اصول مطرح شده در این مقاله به شما کمک خواهد کرد تا روز دفاع را با آرامش خاطر بیشتری سپری نمایید.
برای دفاع از پایان نامه، داشتن تجربیات قبلی از جلسات دفاع، بسیار موثر خواهد بود زیرا شرکت در یک جلسه دفاعیه به شما کمک خواهد کرد تا با فرآیند و رویداد های آن آشنا شوید.
فهرست محتوا
جلسه دفاع پایان نامه چیست؟
دانشجویان تحصیلات تکمیلی (کارشناسی ارشد و دکتری) بعد از به پایان رساندن پایان نامه خود موظف اند نسخه ای از آن را به دانشگاه محل تحصیل خود ارائه نمایند و با مشخص شدن داوران می بایست در یک جلسه رسمی حضور یافته و با ارائه گزارش شفاهی از پژوهش خود، به پرسش های داوران حاضر در جلسه پاسخ دهند.
مهارت های سخنرانی دانشجو در جلسه دفاع نقش بسزایی دارند. در حقیقت دانشجو باید یک ارائه صادقانه از ماه ها تلاش خود در ظرف 30 الی 45 دقیقه داشته باشد و تمامی نکات مهمی را که در انجام این پروژه تاثیر گذار بوده است، بیان نماید.
در واقع جلسه دفاع پایان نامه فرصتی است که در اختیار دانشجو قرار گرفته تا او بتواند فرآیند پژوهش خود، با همه فراز و فرودهایش را روایت کند. همچنین در این جلسه دانشجو با کاستی ها و مشکلات احتمالی پایان نامه خود آشنا می شود که می بایست پیش از ارائه نسخه نهایی برای رفع آن ها اقدام نماید.
15 نکته حیاتی که باید در زمان دفاع پایان نامه رعایت کنید
از آن جا که بخش عمده نمره پایان نامه دانشجو به جلسه دفاع بستگی دارد لذا داوطلبان باید همه تلاش خود را به کار گیرند تا با رعایت اصول این جلسه را به خوبی پشت سر بگذرانند. در این قسمت قصد داریم نکات مهمی را که در جلسه دفاع پایان نامه تاثیر گذار می باشد، بیان کنیم.
1. تمرین واقعی داشته باشید
برای آن که بتوانید بر روی پایان نامه خود به طور کامل تسلط پیدا کنید نیاز به تمرین مکرر خواهید داشت. در خانه بارها و بارها تمرین کنید تا در روز دفاع بتوانید بدون تکیه بر کاغذ و یادداشت های خود صحبت نمایید. تجربه نشان داده افرادی که بدون نگاه به یادداشت و به طور شفاهی پایان نامه خود را ارائه می دهند به مراتب موفق تر عمل می کنند.
به طور میانگین دانشجو بین 30 الی 45 دقیقه فرصت خواهد داشت تا به ارائه پایان نامه خود بپردازد که برای مثال در مدت 30 دقیقه زمان بندی ارائه می تواند به شرح زیر باشد:
معرفی اهداف پژوهش: 3 دقیقه
بیان پیشینه تحقیق و ساختار کلی پژوهش: 7 دقیقه
معرفی روش تحقیق: 5 دقیقه
دستاورد های تحقیق: 10 دقیقه
بخش نتیجه گیری و توصیه: 5 دقیقه
2. پیش از روز دفاع، تجهیزات مورد نیاز را بررسی نمایید
از آن جا که معمولا پایان نامه در روز دفاع توسط برنامه پاورپوینت ارائه می شود لازم است پیش از زمان دفاع تجهیزات مربوط به نمایش آن بررسی و تست شوند به همین دلیل نکات زیر را در نظر داشته باشید:
کامپیوتر یا لپ تاپی که قرار است اسلایدهای خود را توسط آن به نمایش درآورید چک کنید. (شارژ کافی داشته باشد یا فونت های به کار رفته را به طور صحیح نمایش دهد.)
سیستم های پخش کننده تصویر (ویدئو پروژکتور) را بررسی کنید تا از نمایش اسلاید های خود به طور درست و واضح اطمینان حاصل کنید و سالن دفاع را پیش از ارائه از لحاظ امکانات، نور و… بررسی نمایید.
3. مراقب سلامتی خود باشید
اگر چه مراقبت از سلامتی همیشه یک اصل مهم به شمار می آید اما در روزهای نزدیک به روز دفاع اهمیت آن دوچندان است. توصیه می کنیم شب قبل از دفاع، به طور کامل استراحت نمایید تا با تمرکز بیشتری در جلسه حضور یابید.
4. مناسب ترین پوشش را داشته باشید
داوطلبان باید در نظر داشته باشند که قرار است در یک جلسه کاملا رسمی شرکت نمایند لذا باید پوشش مناسبی را انتخاب کند. توصیه می شود که از لباس های تمیز، اتو شده و در عین حال ساده همچنین عطر ملایم برای روز دفاع استفاده نمایند.
5. در جلسات دفاعیه شرکت کنید
شرکت در جلسات دفاعیه از نکاتی است که باید به آن توجه کرد. بهتر از پیش از زمان جلسه دفاعیه خود، در جلسه های دفاعیه دوستان و همکلاسی های خود شرکت نمایید تا با فرآیند ها و رویداد های جلسه دفاعیه آشنا شوید.
6. قوانین دانشگاه خود را بررسی کنید
بهتر از پیش از حضور در جلسه دفاعیه، درباره شیوه کار و قوانین دانشگاه محل تحصیل خود در برگزاری جلسات دفاعیه در سال ۱۴۰۲ پرس و جو کنید. به طور مثال تحقیق کنید که کدام اساتید در جلسه دفاع حضور می یابند.
7. بهترین زمان را برای جلسه دفاعیه خود انتخاب کنید
برای دفاع پایان نامه خود مناسب ترین زمان را انتخاب کنید. بهتر است ساعت دفاعیه خود را پیش از ساعت 10 صبح قرار ندهید.
8.پذیرایی را به دیگران واگذار نمایید
بهتر است کارهای مربوط به پذیرایی (از تهیه تا توزیع) را به شخص دیگری مثلا یکی از هم کلاسی ها یا دوستان خود واگذار نمایید و ذهن خود را مشغول این گونه مسائل نکنید تا بتوانید عمده تمرکز خود را بر ارائه پایان نامه معطوف نمایید.
9. تمام جزئیات پایان نامه خود را بررسی نمایید
اساتیدی که قرار است در جلسه دفاعیه شما حضور داشته باشند پایان نامه شما را با تمام جزئیاتش مطالعه می کنند لذا بهتر است بر تمام بخش های پایان نامه خود به طور کامل تسلط داشته باشید و از آخرین پژوهش های انجام شده در راستای موضوع پایان نامه خود آگاهی یابید.
10. فهرستی از سوالات احتمالی تهیه کنید
بهتر است یک لیست از سوالاتی که احتمال پرسیدن آن ها توسط داوران زیاد است، تهیه نمایید. این کار باعث می شود تسلط بیشتری بر پایان نامه خود بدست آورید همچنین از استرس شما در جلسه دفاعیه کم خواهد کرد. در این قسمت ما بخشی از سوالات جلسه دفاع پایان نامه را که احتمال بیشتری دارد تا از داوطلب پرسیده شود، قرار داده ایم.
- دلیل استفاده شما از این روش تحقیق چیست؟
- در این روش، با چه محدودیت هایی مواجه شدید؟
- آیا یافته های شما از لحاظ آماری مهم هستند؟
- قوی ترین و ضعیف ترین بخش کار شما چیست؟
- مهم ترین دستاورد کار شما چیست؟
- برای پژوهش های بعدی که در راستای موضوع شما شکل می گیرد چه توصیه هایی دارید؟
- کاربردهای عملی تز شما در چیست؟
11. یک نسخه از پایان نامه خود را به همراه داشته باشید
یک نسخه از پایان نامه خود را که با نسخه تحویل داده شده به داوران یکی است، به همراه داشته باشید. نکات و بخش های مهم آن را مشخص نمایید (هایلایت کنید) تا راحت تر بتوانید از آن ها استفاده نمایید.
12. داوران را به چالش بکشید
شروع خوبی داشته باشید. سعی کنید در ارائه پایان نامه خود، متکلم وحده نباشید چرا که این کار باعث می شود جلسه را به فضایی کسل کننده تبدیل کنید. مدام سوال و چالش ها را مطرح کنید و خودتان پاسخ دهید تا ذهن شنونده درگیر شود. مطمئن باشید با این روش جلسه از فضای خسته کننده به دور خواهد بود. فراموش نکنید که خستگی داور نتیجه خوبی ندارد. در طی صحبت، با آوردن نام افراد صاحب نام فضای جلسه را تغییر دهید.
13. با نگاه کردن به پایان نامه از استرس خود بکاهید
همان طور که پیش تر ذکر کردیم، روز قبل از جلسه دفاعیه به طور کامل استراحت داشته باشید و از تغذیه مناسب استفاده کنید. چنانچه در روز دفاعیه دچار استرس شدید سعی کنید به بهانه چک کردن چیزی در پایان نامه، از شدت آن بکاهید.
14. در پایان جلسه از اساتید حاضر در جلسه قدردانی کنید
در بیشتر اوقات مشاهده شده است که دانشجو به دلیل اضطراب جلسه دفاع، تشکر و قدردانی از اساتید حاضر در جلسه را فراموش می کند. برای جلوگیری از این کار بهتر است در زمان تهیه پاورپوینت اسلاید آخر را به اسامی استادانی که در جلسه حضور دارند، اختصاص دهید و قدردانی های لازم را به عمل آورید.
15. برخی اتفاقات از کنترل شما خارج هستند
برخی موارد مانند قطع شدن برق، افتادن صفحه پروژکتور، خاموش شدن ناگهانی پروژکتور و… به هیچ عنوان نقصی را متوجه شما نخواهد کرد. در این مواقع، خونسردی خودتان را حفظ کنید. خیلی خونسرد در محل ارائه تان بایستید و اجازه دهید دوستانتان رفع مشکل کنند. تنها روی بخش هایی که به شما مرتبط می باشد مانند لپ تاپ، ارائه پایان نامه و… تمرکز نمایید زیرا ایجاد مشکل در این موارد بر عهده شما خواهد بود. شما می توانید در صورت نیاز به راهنمایی های بیشتر با کارشناسان مجرب مرکز مشاوره تحصیلی ایران مشاوره تماس حاصل فرمایید.
تفاوت پایان نامه ارشد و دکتری 1402
سوالی که ممکن است ذهن بسیاری از علاقه مندان به تحصیل در دوره تحصیلات تکمیلی و یا دانشجویان را به خود مشغول کند، تفاوت بین پایان نامه ارشد و پایان نامه دکتری (رساله) می باشد. علی رغم شباهت هایی که این دو از جهت ماهیت تحقیقاتی و پژوهشی و سایر موارد این چنینی با هم دارند، نکات زیر می توانند به عنوان وجه تمایز آن ها تلقی شوند.
- دانشجوی کارشناسی ارشد معمولا پایان نامه خود را بر اساس داده ها و دستاوردهای پیشین ارائه نموده و از دیدگاه خاصی، به تحلیل آن ها می پردازد.
- پایان نامه می تواند پژوهشی باشد که مطالعات و تحقیقات انجام شده را تکمیل کند اما رساله می بایست حاوی نتایج حاصل از پژوهش روی موضوعی جدید باشد.
- مطالب اشاره شده در رساله دکتری بیشتر از پایان نامه کارشناسی ارشد می باشد.
- اساتید دانشگاه ها معمولا برای رساله های دکتری، پروپوزال مفصل تری را نیز برای تشریح مطالعه ای که قرار است انجام شود، می خواهند. در مقابل برای پایان نامه های مقطع کارشناسی ارشد، پروپوزال ها معمولا خلاصه تر بوده و اشاره به موارد مورد نیاز کفایت می کند.
- تعداد منابعی که برای نوشتن پایان نامه دکتری به کار گرفته می شود معمولا بیشتر از پایان نامه ارشد است.
- رساله دکتری نسبت به پایان نامه کارشناسی ارشد، دامنه گسترده تر، فرضیه های قوی تر، تحلیل آگاهانه تر و نوآوری بیشتری را می طلبد.
- در پایان نامه ارشد، دانشجو برای اولین بار به طور جدی کار پژوهشی خود را آغاز می‌کند و نیاز به راهنمایی اساتید و آشنایی با روش های تحقیق دارد. در صورتی که در رساله دکتری از دانشجو انتظار می‌رود که بتواند با تکیه بر تجربه و دانسته های خود، به تحقیق و پژوهش به شیوه ای درست و خلاقانه بپردازد.
- دانشجوی مقطع دکتری باید بتواند نظریه ای جدید ارائه دهد یا نظریه ای را بیان کند که ناقض یا تأییدکننده نظریه های قبلی باشد.
تمامی نکات مذکور نشان دهنده آن است که علاوه بر روش ها و منابعی که برای گردآوری پایان نامه خود به کار می برید، میزان تسلط و عملکرد شما می تواند تا چه میزان بر موفقیت و جلب رضایت دوران موثر باشد. شما عزیزان می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر درباره پایان نامه کارشناسی ارشد ۱۴۰۲ و همچنین آشنایی با پروپوزال و تفاوت آن با پایان نامه به لینک مربوطه مراجعه نمایید.
سوالات متداول
1- برای حضور در جلسه دفاع از پایان نامه باید به چه نکاتی توجه کنیم ؟
شما می توانید یبا توجه به 15 نکته ذکر شده در مقاله فوق، ارائه بهتری از پایان نامه خود داشته باشید.
2- برای شرکت در جلسه دفاعیه پایان نامه چه پوششی مناسب است؟
توصیه می شود که از لباس های رسمی، تمیز، اتو شده و در عین حال ساده استفاده نمایید.
3- تفاوت پایان نامه ارشد و دکتری در چیست؟
این دو پایان نامه در چند مورد با هم دارای تفاوت هستند که می توان با مطالعه این مقاله از آن ها آگاه شد.
سوالات خود را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید…
