ایران مشاوره اولین مرجع مشاوره تحصیلی تلفنی کشور
محاسبه حقوق و دستمزد یکی از مهم‌ترین وظایف هر واحد مالی یا منابع انسانی در سازمان‌ها و شرکت‌هاست. در سال 1404 نیز با تغییراتی در حقوق پایه و مزایا، محاسبه دقیق حقوق و دستمزد برای کارفرما و کارمند اهمیت بیشتری پیدا کرده است. در این مقاله، نحوه محاسبه حقوق و دستمزد، فرمول‌های کاربردی، بخش‌های مختلف فیش حقوقی و چند مثال واقعی از سال ۱۴۰۴ را بررسی می‌کنیم تا با تمام جوانب این موضوع آشنا شوید.
مبلغ حق بیمه ۳۰% از حقوق هر فرد میباشد که از آن، 20% بر عهده کارفرما، 7% برعهده کارگر و 3% بر عهده دولت با عنوان حق بیکاری میباشد.
فهرست محتوا
اهمیت محاسبه حقوق و دستمزد 1404
حقوق و دستمزد فقط مبلغی نیست که در پایان ماه به حساب کارمند واریز می‌شود. این عدد باید مطابق قوانین کار، مصوبات شورای عالی کار، و با در نظر گرفتن تمام مزایا، کسورات و معافیت‌ها محاسبه شود.دلایل اهمیت محاسبه دقیق حقوق و دستمزد:
- جلوگیری از اختلاف بین کارگر و کارفرما
- رعایت الزامات قانونی و مالیاتی
- حفظ انگیزه کارکنان
- ایجاد شفافیت در پرداخت‌ها
- جلوگیری از جریمه‌های سازمان تأمین اجتماعی و دارایی
جدول زیر طبق آخرین بخشنامه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی میباشد.
| حداقل حقوق و مزایای مصوب ۱۴۰۴ | ||
| ردیف | عنوان | مبالغ 1404 (ریال) |
| 1 | دستمزد روزانه | 3.463.656 |
| 2 | حقوق ماهانه | 103.909.680 |
| 3 | حق مسکن | 9.000.000 |
| 4 | بن خوار و بار | 22.000.000 |
| 5 | پایه سنوات ماهانه | 2.820.000 |
| 6 | حق اولاد (برای هر فرزند) | 10.390.968 |
| 7 | حق تاهل | 5.000.000 |
نکته: پایه سنوات به کارگران دارای حداقل یک سال سابقه پرداخت می‌شود.
اجزای اصلی حقوق و دستمزد 1404
در سال ۱۴۰۴، مطابق مصوبه شورای عالی کار، اجزای اصلی حقوق شامل موارد زیر است:
حقوق پایه (حداقل حقوق ماهانه)
مبلغی است که به‌عنوان حداقل دستمزد برای یک ماه کاری (معمولاً ۳۰ روز کاری) به کارگر پرداخت می‌شود. این مبلغ هر ساله توسط شورای عالی کار تعیین می‌شود و همه‌ی کارفرمایان موظف‌اند حداقل این مبلغ را به کارگران پرداخت کنند، مگر اینکه توافق بهتری بین طرفین باشد.
حق مسکن
مبلغی است که به عنوان کمک‌هزینه اجاره یا خرید مسکن، هر ماه به حقوق کارکنان اضافه می‌شود. این مبلغ در حقوق ماهانه درج می‌شود و مشمول بیمه و مالیات نیز هست. میزان آن طبق مصوبات شورای عالی کار تعیین می‌گردد.
حق بن (کمک‌هزینه معیشت)
معروف به “بن کارگری”، مبلغی ماهانه است که برای تأمین اقلام ضروری خانوار (مانند مواد غذایی) به کارگران پرداخت می‌شود. این مبلغ نیز ثابت است و هر ساله تعیین می‌شود. بن به صورت نقدی یا کارت خرید کالا پرداخت می‌شود.
حق اولاد
حق اولاد یکی از مزایای قانونی برای کارگران متأهل است که فرزند دارند. این مبلغ به منظور کمک به تأمین هزینه‌های نگهداری و تربیت فرزند پرداخت می‌شود.
پایه سنوات
مبلغی به‌عنوان پاداش یا مزایای سنواتی برای هر سال سابقه کاری کارگر نزد کارفرما میباشد. این مبلغ به صورت روزانه، ماهانه یا در پایان سال پرداخت می‌شود. هدف آن تشویق نیروی کار به ماندگاری و ایجاد انگیزه است.
اضافه‌کاری
هر ساعت کاری که بیش از ۸ ساعت در روز انجام شود، اضافه‌کاری محسوب می‌شود. طبق قانون، پرداخت اضافه‌کاری باید با حداقل ۴۰٪ افزایش نسبت به مزد ساعتی عادی انجام شود.
نوبت کاری (شیفت کاری)
برای کارگرانی که در شیفت‌های مختلف مثل صبح، عصر یا شب فعالیت دارند، مزایایی تحت عنوان نوبت‌کاری در نظر گرفته می‌شود. درصد اضافه‌پرداخت به‌صورت زیر است:
- صبح و عصر: ۱۰٪
- صبح، عصر، شب: ۱۵٪
- عصر و شب: ۲۲.۵٪
علاوه بر آن، برای کار در شب (بین ساعت ۲۲ تا ۶ صبح)، باید ۳۵٪ اضافه پرداخت به‌عنوان “شب‌کاری” در نظر گرفته شود.
مزایای غیرنقدی
به هر نوع مزیتی که به شکل پول پرداخت نمی‌شود ولی ارزش اقتصادی دارد در این دسته قرار میگیرد. مانند:
- وعده‌های غذایی رایگان
- سرویس ایاب و ذهاب
- بیمه تکمیلی
- کارت هدیه مناسبتی
- استفاده رایگان از باشگاه، استخر یا خدمات رفاهی
نکته: این مزایا در فیش حقوقی درج نمی‌شوند مگر اینکه طبق قانون یا توافق‌نامه ثبت شده باشند.
کسورات قانونی
بیمه تامین اجتماعی
کارگر باید ۷٪ از حقوق مشمول بیمه خود را بابت بیمه پرداخت کند و کارفرما نیز ۲۳٪ دیگر را می‌پردازد. مجموعاً ۳۰٪ سهم بیمه است. حقوق مشمول بیمه شامل حقوق پایه، بن، حق مسکن و مزایای مشابه است.
مالیات بر حقوق
بر اساس قانون مالیات‌های مستقیم و با در نظر گرفتن اصلاحات سال‌های اخیر، مالیات بر حقوق در سال ۱۴۰۴ به‌صورت پلکانی و بر مبنای مازاد درآمد مشمول مالیات محاسبه می‌گردد. به این معنا که درآمد مشمول مالیات هر فرد در طول سال ابتدا در برابر سقف معافیت سالانه قرار میگیرد و صرفاً بخش مازاد بر آن، مشمول مالیات خواهد بود.
در این روش، تا سقف تعیین‌شده از درآمد سالانه، معافیت کامل اعمال می‌شود و در صورت تجاوز درآمد از این حد، مازاد آن بر اساس نرخ‌های تعیین‌شده در جداول پلکانی مالیاتی مشمول مالیات می‌گردد. هر طبقه از درآمد، دارای نرخ مشخصی است و محاسبه مالیات به‌صورت تجمیعی و مرحله‌ای انجام می‌شود. بدین ترتیب، نظام مالیاتی از روش تصاعدی تبعیت می‌کند؛ به‌گونه‌ای که با افزایش درآمد، نرخ مؤثر مالیاتی نیز به‌صورت تدریجی افزایش یافته و عدالت نسبی در توزیع بار مالیاتی رعایت می‌شود.
| نرخ‌های پلکانی مالیات بر مجموع درآمد سال ۱۴۰۴ | |||
| ردیف | دستمزد سالانه (تومان) | دستمزد ماهانه (تومان) | نرخ مالیات |
| 1 | 288 میلیون و کمتر | 24 میلیون و کمتر | 0% |
| 2 | از 288 تا 360 میلیون | 24 تا 30 میلیون | 10% |
| 3 | از 360 تا 456 میلیون | 30 تا 38 میلیون | 15% |
| 4 | از 456 تا 600 میلیون | 38 تا 50 میلیون | 20% |
| 5 | از 600 تا 800 میلیون | 50 تا 67 میلیون | 25% |
| 6 | 800 میلیون به بالا | 66.7 میلیون به بالا | 30% |
صندوق بازنشستگی (در صورت لزوم)
کارکنان دولت و نهادهای خاص (مثل وزارتخانه‌ها، نیروهای مسلح، آموزش و پرورش و …) معمولاً تحت پوشش صندوق‌های بازنشستگی کشوری یا لشگری هستند و مشمول بیمه تأمین اجتماعی نیستند. بنابراین باید مبلغی از حقوق خود را که معمولا بین 7% تا 10% می باشد به عنوان حق بیمه بازنشستگی به صندوق مربوطه واریز کنند تا در نهایت، پس از بازنشستگی، به جای حقوق، مستمری ماهانه دریافت کنند.
سایر کسورات
- اقساط وام‌های دریافتی از محل کار یا بانک
- بدهی‌های شخصی یا جریمه‌های انضباطی
- مشارکت در صندوق‌های داخلی، تعاونی یا خیریه
- غیبت، تأخیر، یا جرایم انضباطی که مشمول کسر حقوق می‌شوند
فرمول محاسبه حقوق و دستمزد 1404
محاسبه حقوق و دستمزد، یعنی جمع‌آوری و پردازش تمام اطلاعات مربوط به کارکرد یک کارمند یا کارگر در طول یک ماه، و تبدیل آن به مبلغ قابل پرداخت. این مبلغ فقط شامل حقوق پایه نیست؛ بلکه مجموعه‌ای از مزایا، پاداش‌ها، کمک‌هزینه‌ها، اضافه‌کاری، سنوات و سایر موارد مثبت را در بر میگیرد. در کنار آن، باید کسری‌هایی مثل بیمه، مالیات، وام، یا دیگر کسورات قانونی و توافقی هم از آن کسر شود تا مبلغ نهایی یا (حقوق خالص) به دست بیاید.
محاسبه دقیق حقوق، معمولاً از بررسی ساعات حضور، روزهای کاری، نرخ اضافه‌کاری، تعداد فرزندان، سنوات کاری، و میزان حقوق توافقی یا مصوب شروع می‌شود. سپس، مزایای قانونی و اختیاری به حقوق اضافه شده و در نهایت کسورات از آن کم می‌شود.
فرمول محاسبه حقوق خالص
حقوق پایه + حق مسکن + بن + پایه سنوات + حق اولاد + اضافه‌کاری − کسورات = حقوق خالص
فرمول محاسبه اضافه‌کاری
مزد هر ساعت عادی × 1.4 = مزد هر ساعت اضافه‌کاری
فرمول محاسبه هر ساعت کاری
حقوق پایه ÷ ۲۲۰ = مزد هر ساعت عادی
مثال محاسبه حقوق و دستمزد ۱۴۰۴
سوال: کارگری با 2 فرزند در کارگاهی مشغول به کار است. به علت حجم زیاد کار، او در مرداد ماه 20 ساعت اضافه‌کاری داشته است. با توجه اینکه حقوق پایه او 103.909.680 ریال در ماه میباشد؛ حقوق مرداد ماه 1404 او را محاسبه کنید.
پاسخ: برای محاسبه حقوق مرداد ماه کارگر باید ابتدا مجموع دریافتنی ناخالص را محاسبه کرد و سپس کسورات لازم را کسر نماییم تا بتوان به مبلغ خالض دریافتنی دست پیدا کرد.
مرحله اول: محاسبه مجموع دریافتی ناخالص
+ حقوق پایه: ۱۰۳٬۹۰۹٬۶۸۰ ریال
+ حق مسکن: ۹٬۰۰۰٬۰۰۰ ریال
+ بن خوار و بار: ۲۲٬۰۰۰٬۰۰۰ ریال
+ پایه سنوات: ۲٬۸۲۰٬۰۰۰ ریال
+ حق اولاد (۲ فرزند): ۲۰٬۷۸۱٬۹۳۶ ریال
+ حق تأهل: ۵٬۰۰۰٬۰۰۰ ریال
————————————————-
جمع دریافتی ناخالص: ۱۶۳٬۵۱۱٬۶۱۶ ریال
مرحله دوم: محاسبه بیمه (۷٪ سهم کارگر)
در حقوق و مزایای مشمول بیمه، معمولاً اقلامی مانند بن خوار و بار، کمک‌هزینه‌ها، و حق اولاد مشمول نیستند، ولی در اینجا با فرض اینکه تمامی اقلام مشمول بیمه هستند (برای محاسبه دقیق‌تر)، درصد بیمه ۷٪ را از کل ناخالص حساب می‌کنیم:
بیمه سهم کارگر 11.445.813 = ۷٪ × ۱۶۳٬۵۱۱٬۶۱۶
مرحله سوم: محاسبه مالیات
با توجه به این توضیحات داده شده کارگر مذکور معاف از مالیات میباشد.
نکته: در سال 1404 حقوق ماهانه تا سقف 240.000.000 ریال معاف میباشد.
مرحله چهارم: محاسبه حقوق خالص ماهانه
جمع ناخالص: ۱۶۳٬۵۱۱٬۶۱۶ ریال
(بیمه: ۱۱٬۴۴۵٬۸۱۳ ریال)
————————————————-
حقوق خالص پرداختی: 152.065.803 ریال
سوالات متداول
1- آیا پایه سنوات به همه کارگران تعلق میگیرد؟
خیر؛ پایه سنوات به افرادی تعلق میگیرد که یک سال از شروع قراردادشان گذشته باشد.
2- حقوق پایه در سال 1404 چقدر میباشد؟
حققو پایه برای ماه 30 روز 103.909.680 ریال میباشد.
3- میزان معافیت مالیات حقوق در سال 1404 چقدر میباشد؟
طبق اداره کار در سال 1404 حقوق کارگران تا 24 میلیون تومان معاف از مالیات میباشد. مازاد بر آن طبق جدول پلکانی مالیات محاسبه می‌شود.
سوالات خود را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید…
توضیحات بسیار جامع ، کامل و کاربردی بود .