ایران مشاوره اولین مرجع مشاوره تحصیلی تلفنی کشور 
تک ماده چیست؟ این سوالی است که ممکن است در ذهن بسیاری از دانش آموزان ایجاد شود.برخی از دانش آموزان به دلایلی مانند بیماری یا موارد دیگر، شرایط حضور در امتحانات را ندارند و یا پس از شرکت در آزمون، نمره قابل قبولی را کسب نمی کنند. یکی از امکاناتی که برای این دسته از دانش آموزان در نظر گرفته شده است، قانون تک ماده می باشد. حال قانون تک ماده چیست و به چه معناست؟
چنانچه دانش آموزی در امتحانات خود نتواند نمره قبولی را کسب نماید و نمره سالانه او کم تر از حد نصاب قبولی باشد، می تواند برای دریافت نمره پذیرفته شدن از قانون تک ماده استفاده نمایند. شرایطی که داوطلبان مشمول استفاده قانون تبصره و تک ماده می شوند شامل حداقل معدل و کسب نمره در بازه مشخصی برای دروس امتحانی است.
دانش آموزان متوسطه دوم در صورت داشتن حداقل معدل 10 و کسب نمره بین 7 تا 10 در چهار درس، می توانند از قانون تک ماده و تبصره استفاده کنند.
فهرست محتوا
تبصره و تک ماده چیست؟
تمامی دانش آموزان برای راه یابی به پایه تحصیلی بالاتر باید در امتحانات شرکت کرده و نمره قبولی آن ها را به دست آورند. در این میان افرادی هستند که بنا به دلایلی موفق به کسب حدنصاب نمره قبولی درس مربوطه نمی شوند که البته جای نگرانی نیست. زیرا قانونی به نام تبصره و تک ماده وجود دارد که به دانش آموزان کمک می کند تا درس یا دروس مورد نظر را بدون شرکت مجدد در امتحان، پاس کنند و فارغ التحصیل شوند.
تک ماده و تبصره برای دانش آموزانی است که در یک درس یا چند درس نظری نمره قبولی کسب نکرده اند و شرایط استفاده از این قانون را دارند. یکی از مهم ترین شرایط استفاده از قانون مذکور، داشتن معدل بالاتر از 10 می باشد. همچنین این قانون تنها برای دروس نظری کاربرد دارد و نمی توان آن را برای دروسی مثل دروس مهارتی و کارورزی استفاده کرد.
فرق تک ماده و تبصره برای دوره دوم متوسطه 1401 – 1402
یکی از سوالات اصلی که ممکن است برای دانش آموزان ایجاد شود، این است که تفاوت بین تبصره و تک ماده چیست؟ در این خصوص لازم است بدانید که در آیین نامه جدید آموزش و پرورش برای متوسطه دوم، هیچ تفاوتی بین این دو وجود ندارد.
در واقع محصلان هر سه پایه تحصیلی دهم، یازدهم و دوازدهم اگر نتوانند نمره قبولی در یک یا چند درس را کسب نمایند اما مشمول قانون تبصره یا تک ماده باشند، بدون نیاز به شرکت مجدد در آزمون درس مربوطه می توانند در مقطع خود فارغ التحصیل شوند.
شرایط استفاده از تک ماده و تبصره در پایه های دهم، یازدهم و دوازدهم ۱۴۰۱ – ۱۴۰۲
دانش آموزان دوره دوم متوسطه (دهم، یازدهم و دوازدهم) برای فارغ التحصیلی در پایه تحصیلی خود در سال ۱۴۰۱ – ۱۴۰۲ لازم است تا در تمامی دروس آن مقطع نمره سالانه قبولی را کسب نمایند با این حال در صورتی که دانش آموزی شرایط زیر را داشت باشد می تواند از قانون تک ماده یا تبصره استفاده کرده و فارغ التحصیل شود.
- معدل کل دانش آموز باید بالاتر از 10 باشد.
- آخرین نمره دروس افتاده (سالانه، تابستانه یا غیر حضوری) حداقل 7 باشد.
- درس مربوطه از دروس شایستگی فنی و غیر فنی شاخه کار و دانش که حداقل نمره قبولی آن 12 است، نباشد.
- در دروس مهارتی و کارورزی نمی توان از قانون تک ماده استفاده نمود.
چند درس را می توان تک ماده کرد؟
همواره دانش آموزان این سوال را می پرسند که چند درس را می توانیم با استفاده از تبصره یا تک ماده پاس کنیم؟ همان طور که پیش تر توضیح دادیم، با استفاده از قانون تبصره و تک ماده دیگر نیازی به شرکت در امتحان مجدد آن درس نیست و صرفا نمره قبولی درس مربوطه به دانش آموز داده می شود.
اما با تغییر آیین نامه آموزشی، در سال 1401 – 1402 هر دانش آموز می تواند حداکثر در 2 درس نهایی و در 2 درس غیرنهایی (داخلی) از تبصره استفاده کند. یعنی اگر دانش آموزی 4 درس با نمره زیر 10 و بالای 7 داشته باشد و معدل او نیز بالاتر از 10 باشد، می تواند بدون شرکت مجدد در امتحان فارغ التحصیل شود.
حدنصاب قبولی در هر درس چند است ؟
دانش آموزی که بخواهد موفق به کسب وضعیت قبولی در دروس یک پایه شود می بایست در امتحانات خود نمره ای مشخص را داشته باشد. حدنصاب قبولی در هر درس نمره 10 و در دروس شایستگی های فنی و غیرفنی رشته فنی حرفه ای 12 است.
در رشته کاردانش مشخص کردن حدنصاب قبولی در استاندارد مهارت در بخش نظری و عملی، بر عهده دستگاه متولی استاندارد مهارت است و به این ترتیب احتمال اعمال تغییرات آن در هر سال وجود دارد. نظر نهایی وسط این نهاد به مدارس و دانش آموزان اعلام می گردد.
نمره قبولی دانش آموز چگونه محاسبه می گردد؟
دانش آموزان در حال تحصیل با وضعیت های تحصیلی گوناگون، نمرات متفاوتی را در یک سال دریافت می کنند. قبولی و یا ایجاد شرایط عدم قبولی برای دانش آموز منوط به کسب نمره قبولی در هر بخش است. نمره سالانه، تابستانه و غیرحضوری سه دسته مختلف از نمرات برای دانش آموزان می باشد. در ادامه روش محاسبه نمره قبولی هریک از آن هارا شرح داده ایم.
نمره سالانه
ممکن است زمانی که صحبت از قبولی به میان می آید، ذهن شما به سمت نمره کسب شده در برگه امتحانی برود، اما منظور از قبول شدن یا نشدن در امتحانات، در اکثر موارد همان نمره سالانه می باشد. برای آن که بهتر متوجه شوید، به فرمول زیر توجه فرمایید:
8 ÷[{(نمره مستمر نوبت اول × 1) + (نمره برگه نوبت اول × 2 )} + {(نمره مستمر نوبت دوم × 1) + (نمره برگه نوبت دوم × 4)}] = نمره سالانه
فرض کنید دانش آموزی توانسته است نمره مستمر نوبت اول و نوبت دوم 15 را کسب نماید و نمره برگه او در نوبت اول 13 بوده است. حال اگر نمره برگه نوبت دوم او 6 باشد، مطابق با فرمول بالا نمره سالانه او 10 خواهد شد و فرد شرایط قبولی درس و فارغ التحصیلی را بدون استفاده از تک ماده برای این درس کسب نموده است.
نمره تابستانه
افرادی که نتوانند در امتحانات خرداد ماه درسی شرکت کنند و یا به هر دلیلی حد نصاب نمره قبولی سالانه را کسب نکرده باشند، می توانند در کلاس های تابستانه مربوط به درس افتاده حضور پیدا کنند و در نتیجه نمره آن ها به صورت زیر محاسبه خواهد شد.
4 ÷[ (نمره ارزشیابی پایانی × 3 ) + (نمره مستمر × 1)] = نمره تابستانه
دانش آموزانی که بتوانند مطابق با محاسبات بالا نمره تابستانه حداقل 10 را کسب کنند، در درس مربوطه قبول خواهند شد.
نمره غیرحضوری
نمرات ارزشیابی استاندارد مهارت در شاخه کاردانش و همچنین واحدهایی که دانش آموز به صورت غیرحضوری در تابستان و یا سال تحصیلی اتخاذ می کند، برابر با نمره امتحان پایانی می باشد زیرا در این موارد نمره مستمر وجود ندارد.
اگر دانش آموزی نخواهد از تبصره استفاده کند، باید چه کند؟
ممکن است دانش آموزان دوره متوسطه دوم نخواهند از قانون تک ماده و تبصره استفاده کنند و خود را برای امتحانات شهریور ماه آماده نمایند. در این صورت دانش آموز می تواند با مراجعه به مدرسه خود، درخواستی کتبی مبنی بر شرکت در امتحانات شهریور ماه را داشته باشد. پس از شرکت در امتحانات شهریور ماه دو حالت پیش می آید:
نمره کسب شده در شهریور ماه از نمره خرداد ماه بالاتر است
در این صورت نمره شهریور ماه جایگزین خواهد شد.
نمره کسب شده در شهریور ماه از نمره خرداد ماه پایین تر است
در این صورت بالاترین نمره به ثبت خواهد رسید و دانش آموز می تواند در صورت تمایل از قانون تک ماده استفاده کند.
شرایط قبولی در دروس دوره دوم متوسطه پایه دهم و یازدهم 1401 – 1402
دانش آموز پایه دهم و یازدهم برای قبولی و اتمام پایه بایستی نمره سالانه 10 و بالاتر را کسب نماید. در جدول زیر وضعیت دانش آموزان بر اساس کسب نمره سالانه و برگه شرح داده شده است.
| شرایط قبولی در درس های پایه دهم و یازدهم | |||
| حالت های مختلف | نمره سالانه | نمره برگه امتحانی | وضعیت |
| 1 | 10 و بالاتر | نمره سالانه ملاک است (هر نمره ای ) | قبول |
| 2 | بین 7 تا 10 | نمره سالانه ملاک است (هر نمره ای ) | استفاده از تبصره و تک ماده |
| 3 | کمتر از 7 | نمره سالانه ملاک است (هر نمره ای ) | مردود |
شرایط قبولی در دروس دوره دوم متوسطه پایه دوازدهم ۱۴۰۱ – ۱۴۰۲
دانش آموزان پایه دوازدهم در حال حاضر با دو بخش دروس نهایی و غیر نهایی ور امتحانات پایان سال خود مواجه هستند. شرایط قبولی بر اساس نمره کسب شده در دروس نهایی و غیر نهایی این پایه با یکدیگر متفاوت است.
شرایط قبولی در دروس نهایی پایه دوازدهم
شرط اول: دانش آموز بایستی نمره سالانه 10 و بالاتر را کسب نماید.
شرط دوم: بایستی نمره برگه امتحانی او 7 و بالاتر باشد. (کمتر از 7 نباشد)
در جدول زیر شرایط قبولی بر اساس نمره سالانه و برگه امتحانی برای دروس نهایی پایه دوازدهم شرح داده شده است.
| شرایط قبولی در درس های نهایی پایه دوازدهم | |||
| حالت های مختلف | نمره سالانه | نمره برگه امتحانی | وضعیت |
| 1 | 10 و بالاتر | 7 و بالاتر | قبول |
| 2 | 10 و بالاتر | کمتر از 7 | استفاده از تبصره و تک ماده |
| 3 | بین 7 تا 10 | هر نمره ای | استفاده از تبصره و تک ماده |
| 4 | کمتر از 7 | کمتر از 7 | مردود |
شرایط قبولی در درس های غیرنهایی پایه دوازدهم
- در امتحانات غیرنهایی نوبت دوم، دانش آموزی در هر یک از درس ها قبول شناخته می شود که نمره سالانه او در هر درس کم تر از حدنصاب قبولی نباشد. (نمره 10 برای دروس نظری و نمره 12 برای درس های مهارتی رشته های فنی حرفه ای)
- اگر دانش آموزی پس از شرکت در امتحانات نوبت دوم نمره لازم را کسب نکند، می تواند با شرکت در امتحانات شهریور ماه درس های فاقد حدنصاب لازم، نمره قبولی را به دست آورد.
شرایط فارغ التحصیلی
- دانش آموزانی فارغ التحصیل شناخته می شوند که در همه درس های دوره دوم متوسطه رشته خود نمره قبولی را کسب کرده باشند و معدل کل آن ها کمتر از 10 نباشد.
- در صورتی که آخرین نمره درس (سالانه، تابستانی یا غیرحضوری) دانش آموزی از مجموع دروس دوره دوم متوسطه حداکثر در 4 درس (2 درس نهایی و 2 درس غیرنهایی) 7 و بیشتر و معدل کل او حداقل 10 باشد، فارغ التحصیل شناخته می شود.
- برای محاسبه معدل کل هر دانش آموز، تعداد واحدهای هر درس در نمره پذیرفته شده آن درس ضرب می شود و مجموع حاصل ضرب های به دست آمده، بر مجموع واحدها تقسیم می شود.
برای درک هر چه بهتر مفاهیمی که در این بخش به توضیح آن ها پرداختیم، می توانید مندرجات اینفوگرافیک ارائه شده در ادامه مقاله را مورد بررسی قرار دهید.
(جهت مشاهده، روی عکس کلیک کنید.)
بسیاری از دانش آموزان حتی با وجود کسب نمره قبولی در امتحانات پایان سال، معدل خوبی را به دست نمی آورند و با توجه به آن که معدل دوره دوم متوسطه، در کنکور سراسری و در پذیرش رشته های بدون کنکور نقش تعیین کننده ای دارد، لذا در صورتی که معدل شما پایین می باشد، می توانید از قانون ترمیم معدل کنکور نیز استفاده نمایید. برای اطلاع از جزئیات شرایط ترمیم معدل در کنکور می توانید بر روی لینک زیر کلیک کنید.
تاثیر تک ماده در معدل
دانش آموزانی که در امتحانات یک یا چند درس نمره قبولی کسب نکرده اند، در صورت داشتن شرایطی که در متن فوق ذکر شده می توانند از قانون تبصره یا تک ماده استفاد کنند. اما به این نکته توجه داشته باشند، دروسی که با استفاده از تک ماده و تبصره پاس می کنند، با همان نمره پایین در کارنامه ثبت می گردد. چرا که با استفاده از این قانون دیگر در امتحان آن درس شرکت نخواهند کرد و صرفا نمره قبولی به آن ها داده می شود.
یعنی نمره پایینی که در کارنامه ثبت شده بر روی معدل و سوابق تحصیلی آن ها تاثیر منفی خواهد داشت. پس توصیه می کنیم در زمان امتحانات نهایت تلاش خود را بکار گیرند تا نمرات خوبی کسب کنند چرا که سوابق تحصیلی یکی از مهم ترین عواملی است که مستقیما بر روی نتیجه کنکور تاثیر می گذارد.
- اگر دانش آموزی در امتحانات خود نتواند نمره قبولی را کسب نماید و نمره سالانه او کم تر از حد نصاب قبولی باشد، می تواند از قانون تک ماده استفاده نماید.
- تبصره و تک ماده در مقطع متوسطه دوم هیچ تفاوتی ندارند.
- برای استفاده از تک ماده باید شرایطی همچون داشتن معدل کل بالاتر از 10 و حداقل نمره 7 در آخرین نمره دروس افتاده (سالانه، تابستانه یا غیر حضوری) را رعایت نمود.
- درس مربوطه از دروس شایستگی فنی و غیر فنی شاخه کار و دانش که حداقل نمره قبولی آن 12 است، نباشد.
- در دروس مهارتی و کارورزی نمی توان از قانون تک ماده استفاده نمود.
- هر دانش آموز می تواند حداکثر در 2 درس نهایی و در 2 درس غیرنهایی (داخلی) از تبصره استفاده کند.
سوالات متداول
1- در پایه دهم و یازدهم ۱۴۰۱ - ۱۴۰۲ شرایط استفاده از تبصره و تک ماده چیست؟
چنانچه دانش آموزی دارای نمره سالانه 7 تا 10 و حداقل معدل 10 باشد، می تواند بدون شرکت مجدد در امتحان فارغ التحصیل شود.
2- شرایط قبولی در امتحانات نهایی پایه دوازدهم ۱۴۰۱ - ۱۴۰۲ شامل چه مواردی می باشد؟
در صورتی که آخرین نمره درس دانش آموزی از مجموع دروس دوره دوم متوسطه حداکثر در 4 درس 7 و بیشتر و معدل کل او حداقل 10 باشد، به عنوان فارغ التحصیل شناخته می شود.
3- دانش آموز پایه دوازدهم در سال تحصیلی ۱۴۰۱ - ۱۴۰۲ با کسب چه نمره ای مردود به شمار می رود؟
در صورت کسب نمره کمتر از 7 در برگه امتحانی و دارا بودن نمره سالانه کمتر از 7 مردود محسوب می گردد.
سوالات خود را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید…
سلام من سال دوازدهم هستم نمره سالانه درسم رو ۹ شدم نمره برگه رو ۳ شدم شرایط تک ماده وتبصره رو دارم؟؟
با سلام و وقت بخیر دوست عزیز
بله این امکان برای شما فراهم می باشد.
سلام درس زبان رو برگه ۷ شدم سالیانه۹ میتونم از تک ماده استفاده کنم
با سلام، در صورتی که نمرات سالانه ی شما در یک درس بالای هفت باشد می توانید از تک ماده و تبصره استفاده نمائید.
سلام .من نمره من برگه ۷ گرفتم سالیانه ۹ الان میتونم تک ماده کنم؟
با سلام و وقت بخیر دوست عزیز
بله شرایط تک ماده برای شما فراهم می باشد و مانعی ندارد.
کسی اگه تو خرداد از تبصره استفاده نکنه میتونه برا امتحانات شهریور از تبصره استفاده کنه؟
با سلام و احترام، بله، شما می توانید با موافقت مدیریت مدرسه از قانون تبصره و تک ماده استفاده کنید.
سلام من نهایی نمره برگه بالای۷شدم ولی سالینه پایین تر از۷ میتونم تک ماده کنم؟
با سلام و احترام، شما شرایط استفاده از قانون تبصره و تک ماده را دارید و شرط استفاده از این قانون، موافقت مدیریت مدرسه می باشد.
سلام من نمره برگه پایین ۷ گرفتم ولی نمره سالانه بالای ۷ گرفتم ایا میتونم تک ماده کنم
سلام و درود
در صورت موافقت مدیریت مدرسه، امکان استفاده از تک ماده برای شما وجود دارد.
سلام وقت بخیر من دو درس و افتادم و زیر هفت شدم و شهریور ماه هم قبول نشدم و ریاضی ۴/۵ و فیزیک ۳ شدم و معدل کل هم ۱۶/۳۶ و معدل کتبی نهایی هم ۸/۹۲ و مستمر سالانه هر دو درس هم ۱۵ شدم حالا میتونم از تبصره یا تک ماده استفاده کنم؟
با سلام و احترام، شما شرایط استفاده از قانون تبصره و تک ماده را دارید و در صورت استفاده از این قانون، موافقت مدیریت مدرسه ملاک می باشد.
در شهریور نمره سالانه هم محاسبه میشه ؟
با سلام، بله تمام نمرات سالیانه شما محاسبه خواهد شد.
سلام من چهارتا کتاب رو انتخاب واحد کردم یکیشون بالای ۱۰ گرفتم و اون سه تارو بالای هفت آیا من قبول میشم یا نه ؟
با سلام و احترام، در صورتی که نمره ی سالانه ۱۰ و بالاتر و نمره ی برگه ۷ و بالاتر باشد، شما قبول می شوید و در صورتی نمره ی سالانه ۱۰ و بالاتر و نمره ی برگه کمتر از ۷ باشد شما مجاز به استفاده از قانون تبصره و تک ماده هستید که موافقت مدیریت مدرسه ملاک اهمیت می باشد.
سلام خسته نباشید من خرداد که قبول نشدم از تک ماده استفاده کردم ۲ از درس هام تک ماده زدم و الان شهریور ما یکی از امتحاناتم افتادم ، آیا اون ۲ تا تک ماده ای که زدم لغو میش و برای دی ماه و باید امتحانشون بدم؟
با سلام و احترام، خیر لغو نمیشود نگران نباشید.
سلام خسته نباشید من نمره نهایی یکی از درس هام ۳ هست نمره سالانه اش ۹ هست . سال دوازدهم هم هستم می تونم این درس رو تک ماده یا تبصره کنم؟
سلام و درود
در صورت موافقت مدرسه، امکان استفاده از تبصره و تک ماده برای شما وجود دارد.
سلام خسته نباشید پایه دوازدهم هستم درس ریاضیات گسسته رو در خرداد ماه در برگه نهایی ۳ گرفتم و نمره سالانه ام ۹ هستم معدل کل هم بالا ده هست ایا شریاط استفاده از تبصره یا تک ماده رو دارم؟ممنون میشم جواب بدید
با سلام و درود، بله در صورتی که نمره سالانه درسی بالاتر از ۷ باشد، شما میتوانید در آن درس درخواست تک ماده را ثبت کنید.
سلام وقت بخیر ، من سال ۹۶ کاردانی کامپیوتر گرفتم وسال ۹۷ دیپلم مجدد تجربی گرفتم والان میخوام ترمیم معدل کنم تاسوابق بشه توکنکور ولی برنامه ازسال های بعد انگار پایه ۱۱ و۱۰ هم سوابقش تاثیر داره منکه پایه ۱۱ و۱۰ تجربی ندارم سوابق تحصیلی منم در کنکور سالهای بعد چگونه خواهدبود ؟؟؟؟ممنون میشم راهنمایی کنین
با سلام و وقت بخیر دوست عزیز
شما میبایست مجدد برای اخذ مدرک دیپلم تجربی برای اخذ سوابق تحصیلی اقدام نمائید.
سلام این درسته ک دی ماه دیگه امتحان نمیگیرن و میشه برای خرداد سال بعد؟
سلام و درود
این قانون در رابطه با آزمون ترمیم معدل صادق می باشد.
سلام.این درسته که میگن امسال دی امتحان نمیگیرن و میشه برای سال بعد؟؟
با سلام و احترام، شما می توانید برای پیگیری این موضوع با مدیریت مدرسه ی مورد نظر صحبت کنید.
سلام.معایب تک ماده چیه؟
با سلام و احترام
تاثیر منفی آن روی معدلتان از معایب این موضوع می باشد.
سلام من ۴ درس افتادم و دوتاش رو تبصره زدم
دوتاش رو شهریور امتحان دادم و قبول نشدم
خواستم بدونم با معدل کل ۱۵ و کتبی ۷.۵ باز هم مردودم و باید دی ماه امتحان بدم یا فارغ‌التحصیل محسوب میشم؟
با سلام و احترام، ذاشتن نمره سالانه ۱۰ و بالاتر در هر دو درس و نمره ی برگه ی ۷ و بالاتر وضعیت شما قبول می باشد و در غیر اینصورت، با موافقت مدیریت مدرسه شما می توانید از قانون تبصره و تک ماده استفاده کنید.
سلام.اگر در دانشگاه روزانه قبول شویم و در دی ماه دیپلم بگیریم میشه در دی ماه به همون دانشگاه قبولی رفت؟
با سلام و احترام
چنانچه پذیرش شده نوبت اول باشید این امکان برایتان فراهم نخواهد بود.
سلام.اگر در امتحانات شهریور قبول نشدیم و به دی ماه موکول شد درسهایی که تک ماده زدیم را هم باید امتحان بدیم؟
با سلام و درود باید زضایت دانشگاه رو داشته باشید در غیر اینصورت امکان این کار وجود ندارد.
سلام
وقت بخیر
تک ماده و تبصره متفاوت هستند
با سلام و درود
این دو قانون در عین مشابهت تفاوت هایی نیز دارند و دانش آموزان سال دوازدهم برای انجام شرایط تک ماده باید حتما شرایط تبصره را نیز داشته باشند.
سلام من در یازدهم تجربی ریاضی با ۷.۵ مردود شدم الان می خواهم به خدمت برم آیا بعد خدمت می توانم از تبصره استفاده کنم؟
سلام و درود
در صورت عدم اعلام علاقه مندی جهت استفاده از تک ماده در زمان مناسب، این امکان از شما سلب خواهد شد.
سلام اگه در ازمون تغیبر رشته شهریور ماه یکی از دروس و قبول نشدیم میتونیم تک ماده بزنیم؟راهکاری داره؟
سلام و درود
متاسفانه امکان استفاده از تک ماده برای آزمون تغییر رشته وجود ندارد.