موضوع آموزش یکی از مهم ترین مسائلی است که امروزه بسیار مورد توجه قرار گرفته است و به همین جهت معلمان و اساتید باید علاوه بر داشتن دانش لازم، از راه کار و چگونگی انجام آن، آگاهی لازم را داشته باشند تا بتوانند با استفاده از طرح درس ملی به بهترین شکل ممکن روند آموزشی را طی نمایند.
یکی از مسائلی که در روند آموزش می تواند بسیار کمک کننده و حیاتی باشد، طرح درس روزانه است که به مدرس فارغ از مقطع و پایه ای که در آن به آموزش می پردازد کمک می کند تا بتواند قبل از حضور در جلسه، دید کاملی نسبت به روند کلاس داشته باشد.
طرح درس روزانه به مدرس کمک خواهد کرد که آموزش دقیق تر و کامل تری را از خود ارائه دهد.
فهرست محتوا
طرح درس چیست؟
وقتی صحبت از طرح درس می شود اولین سوالی که ممکن است پیش بیاید این است که طرح درس چیست و چه کاربردی دارد؟ طرح درس در واقع لیست و برگه ای است که در آن مدرس به آنچه که قرار است در طول دوره آموزش به آن بپردازد، اشاره می نماید تا بتواند نقاط ضعف و قوت ارائه خود را بشناسد لذا برای هر یک از بستر ها و مباحث آموزشی زمان لازم را در نظر بگیرد و ابزار های لازم برای آموزش را تهیه نماید.
طرح درس روزانه چیست؟
طرح درس به حالت کلی می تواند با توجه به دوره و زمان بندی متفاوت باشد. یک طرح درس کلی وجود دارد که مدرس در آن به کلیت ماجرا در طول سال و یا ترم آموزشی می پردازد و در آن مشخص می کند که در طول این سال و یا ترم آموزشی چه مباحثی ارائه خواهد شد و برای هر کدام چند جلسه نیاز است.
علاوه بر یک طرح درس کلی یا همان طرح درس سالانه، مدرس به طرح درس روزانه نیز نیازمند است که با توجه به آن بتواند برای هر جلسه از کلاس خود برنامه ریزی نماید تا بدین ترتیب بتواند فعالیت های لازم برای مبحث درسی مورد نظر را برنامه ریزی و مواد و وسایل لازم برای آن فعالیت را تهیه و زمان مرتبط با این امر را مشخص نماید.
نحوه نوشتن طرح درس روزانه
طرح درس روزانه همانطور که اشاره شد به صورت جزئی به مواردی خواهد پرداخت که مدرس قرار است در طول یک جلسه به آن بپردازد. از مهم ترین مسائلی که در یک طرح درس روزانه به آن باید توجه شود می توان به موارد زیر اشاره کرد.
مبحث و موضوع تدریس
در طرح درس روزانه مدرس به صورت کامل مشخص می نماید که در این جلسه قرار است در مورد چه فصل و موضوعی صحبت شود و این مبحث را قرار است تا کجا ادامه دهد و چه مواردی را بیان کند. برای مثال در درس زبان فارسی برای مقطع هفتم مدرس مشخص می نماید که جلسه دوم از سال تحصیلی قرار است در مورد جمله و انواع جمله صحبت نماید و انواع پرسشی، عاطفی، خبری و امری را آموزش داده شود.
مبحث و موضوع تدریس برای نوشتن طرح درس روزانه |
جمله چیست؟ |
انواع جمله |
جمله خبری |
جمله امری |
جمله پرسشی |
جمله عاطفی |
مواد لازم آموزشی
در این مرحله مدرس مشخص می نماید که برای هر قسمت از مبحث آموزشی به چه وسایلی نیازمند است تا بتواند موضوع را مفهومی تر عنوان سازد. برای مثال برای اینکه مدرس بتواند مثال های متفاوتی از انواع جمله بیاورد، نیازمند کتاب های جانبی دیگری است که دانش آموزان بتوانند در متن این جملات را دیده و بشناسند؛ از این رو، وی نیازمند کتاب های جانبی است و با مشخص کردن آن در طرح درس روزانه می تواند قبل از کلاس برای تهیه آن اقدام نماید.
مواد آموزشی لازم برای نوشتن طرح درس روزانه | |
مبحث و موضوع تدریس | وسایل لازم |
جمله چیست؟ | کتاب های جانبی |
انواع جمله | |
جمله خبری | |
جمله امری | |
جمله پرسشی | |
جمله عاطفی |
فعالیت های جانبی
مطمئنا در این مسیر علاوه بر فعالیت های آموزشی، فعالیت های جانبی برای کمک به امر آموزش در نظر گرفته می شود که مدرس باید از قبل آن ها را مشخص کرده و برای آن برنامه ریزی نماید تا بتواند در زمان درست و با تسلط بیشتری آن را اجرا نماید.
فعالیت های جانبی برای نوشتن طرح درس روزانه | |
مبحث و موضوع تدریس | مواد آموزشی لازم |
جمله چیست؟ | کتاب های جانبی |
انواع جمله | |
جمله خبری | |
جمله امری | |
جمله پرسشی | |
جمله عاطفی | |
فعالیت های حانبی | دیدن فیلم و خواندن داستان |
جمع بندی آموزشی
پس از تدریس موارد در نظر گرفته شده مدرس باید به مرور کلی آنچه آموزش داده شده است بپردازد تا مجدد سرفصل ها و مباحث برای دانش آموز روشن شود و دانش آموز بداند که چه مباحثی را در این جلسه از کلاس آموزش خواهد دید.
جمع بندی آموزشی برای نوشتن طرح درس روزانه | |
مبحث و موضوع تدریس | مواد آموزشی لازم |
جمله چیست؟ | کتاب های جانبی |
انواع جمله | |
جمله خبری | |
جمله امری | |
جمله پرسشی | |
جمله عاطفی | |
فعالیت های حانبی | دیدن فیلم و خواندن داستان |
جمع بندی آمورشی | – |
ارزشیابی موارد آموزش داده شده
در پایان جلسه مدرس برای اطمینان از فهم درست دانش آموزان از مبحث تدریس شده باید یک خودارزیابی از دانش آموزان داشته باشد که بتواند یک دید کلی از روند آموزشی خود و یادگیری دانش آموزان کسب نماید. این کار می تواند به صورت های متفاوت و خلاقانه انجام شود و برای هر چه خلاقانه تر بودن این کار، مدرس می بایست از قبل در مورد آن فکر کرده و آن را در طرح درس روزانه خود قید نماید.
برای مثال برای موضوع در نظر گرفته شده مدرس می تواند کلمات را بر روی مقوا نوشته و از دانش آموزان بخواهد با در کنار هم قرار دادن کلمات جملات را ساخته و مشخص نمایند که هر کدام، مربوط به کدام یک از انواع جمله است.
ارزشیابی موارد آموزش داده شده برای نوشتن طرح درس روزانه | |
مبحث و موضوع تدریس | مواد آموزشی لازم |
جمله چیست؟ | کتاب های جانبی |
انواع جمله | |
جمله خبری | |
جمله امری | |
جمله پرسشی | |
جمله عاطفی | |
فعالیت های حانبی | دیدن فیلم و خواندن داستان |
جمع بندی آمورشی | – |
ارزش یابی موارد آموزش داده شده | مقوا، ماژیک و … |
در نظر گرفتن تکلیف
در نظر گرفتن تکلیف و تمرین برای دانش آموزان یکی از فرآیندهای آموزشی است که مدرس باید با توجه به موارد آموزش داده شده در هر جلسه تکالیفی را برای دانش آموزان در نظر بگیرد تا از میزان یادگیری آن ها اطمینان حاصل نماید.
این تمارین بهتر است از قبل مشخص شده باشد تا مدرس بتواند تکالیف مورد نظر را با دید بازتر و دقت بیشتری انتخاب نموده و بدین ترتیب به درک بهتری از عملکرد دانش آموزان دست یاید.
در نظر گرفتن تکلیف برای نوشتن طرح درس روزانه | |
مبحث و موضوع تدریس | مواد آموزشی لازم |
جمله چیست؟ | کتاب های جانبی |
انواع جمله | |
جمله خبری | |
جمله امری | |
جمله پرسشی | |
جمله عاطفی | |
فعالیت های حانبی | دیدن فیلم و خواندن داستان |
جمع بندی آمورشی | – |
ارزش یابی موارد آموزش داده شده | مقوا، ماژیک و … |
در نظر گرفتن تکلیف | حل تمارین کتاب و یا ارائه سوالات طراحی شده و … |
زمان مورد نیاز برای هر فعالیت
در این مرحله مدرس می بایست مشخص نماید که هر یک از فعالیت هایی که برای آموزش در نظر گرفته است چقدر زمان خواهد برد و با توجه به زمانی که برای کلاس در اختیار دارد آن را چگونه برنامه ریزی نماید تا بتواند در وقت مقرر همه فعالیت ها را انجام داده و با کمبود وقت برای پیشبرد برنامه خود مواجه نشود. حتی گاها ممکن است مدرس همه فعالیت ها را انجام دهد و در انتها وقت باقی بماند اما برنامه ای برای آن نداشته باشد.
زمان مورد نیاز برای هر فعالیت برای نوشتن طرح درس روزانه | ||
مبحث و موضوع تدریس | مواد آموزشی لازم | زمان مورد نیاز برای هر فعالیت |
جمله چیست؟ | کتاب های جانبی | ۱۵ دقیقه |
انواع جمله | ۵ دقیقه | |
جمله خبری | ۱۰ دقیقه | |
جمله امری | ۱۰ دقیقه | |
جمله پرسشی | ۱۰ دقیقه | |
جمله عاطفی | ۱۰ دقیقه | |
فعالیت های حانبی | دیدن فیلم و خواندن داستان | ۱۲ دقیقه |
جمع بندی آمورشی | – | ۵ دقیقه |
ارزش یابی موارد آموزش داده شده | مقوا، ماژیک و … | ۱۰ دقیقه |
در نظر گرفتن تکلیف | حل تمارین کتاب و یا ارائه سوالات طراحی شده و … | ۳ دقیقه |
اهمیت و مزایای نوشتن طرح درس روزانه
نداشتن طرح درسی مشخص به صورت روزانه ممکن است مدرس را همواره با این مشکل رو به رو سازد که حال پس از انجام یک فعالیت چه فعالیتی را انجام دهد و پس از یک موضوع چه موضوعی را عنوان سازد. یا اینکه مواد و وسایل لازم برای تدریس را به دلیل نداشتن طرح درسی مشخص به همراه نداشته و نتواند تدریس خود را به نحو احسن و کامل انجام دهد.
به صورت کلی نوشتن طرح درس مزایا و فواید بسیار زیادی برای مدرس و به صورت کلی آموزش داشته که از مهم ترین مزیت های آن می توان به موارد زیر اشاره نمود.
افزایش اعتماد به نفس مدرس
نوشتن طرح درس به معلم این امکان را می دهد که قبل از حضور در کلاس از هر آنچه که قرار است بگوید آگاهی داشته باشد و روند کاری خود را در سر جلسه بداند. این موضوع به مدرس کمک می کند تا تمام موارد لازم را بازگو نماید و چیزی را از قلم نمی اندازد. همین امر باعث می شود که مدرس با اعتماد به نفس بیشتری سر کلاس حاضر شود.
مدیریت زمان کلاس
نوشتن طرح درس به مدرس کمک می کند که با آگاهی از فعالیت هایی که قرار است سر کلاس انجام شود و با توجه به زمان کلاس برای هر فعالیت زمان مشخصی را تعیین نماید تا بتواند به تمام امور لازم را به انجام رسانده و بهترین استفاده را از زمان کلاس بنماید.
کمک به مدرس جایگزین
مدرس ممکن است به دلایل مختلف نتواند برخی از روزها در کلاس حاضر شود و از معلم دیگری بخواهد که آن روز در کلاس به جای او حاضر شود. وجود طرح درس روزانه برای کلاس به مدرس جایگزین کمک می کند که بر طبق روند کلی آموزش در نظر گرفته شده برای کلاس پیش برود و بداند که باید در جلسه ای که حضور پیدا می کند به چه مواردی اشاره نماید.
سنجش عملکرد مدرس توسط خود مدرس
مدرس با توجه به هدف در نظر گرفته شده اولیه که در طرح درس به آن اشاره کرده است و نتیجه حاصله از کلاس حضوری می تواند سنجشی بر عملکرد خود داشته و متوجه شود که آیا به هدف در نظر گرفته شده رسیده است و یا خیر و اگر به هدف نرسیده است، علل و دلایل آن را پیدا کرده و اقدام به رفع آن نماید.
نکات قابل توجه در نوشتن طرح روزانه
در نوشتن طرح روزانه به منظور عملکردی بهینه باید علاوه بر اینکه تمامی مراحل ذکر شده را به درستی و دقت طراحی و اجرا نمود باید در هر مرحله هدف ورودی و هدف نهایی آن مرحله مشخص شده و با توجه به اهداف تعریفی، فعالیت ها طراحی و برنامه ریزی شود.
هدف ورودی
منظور از هدف ورودی، مشخصات و ویژگی هایی است که دانش آموز و محصل باید برای ورود به آن مرحله آموزشی آن را از قبل دریافت کرده باشد. این ویژگی می تواند توانایی عملی و یا دانشی دانش آموز باشد که فرد را برای انجام و دریافت فعالیت جدید آماده می سازد.
هدف نهایی
هر فعالیت و هر مرحله از طرح روزانه علاوه بر هدف ورودی دارای هدف نهایی جزئی است. این هدف نهایی با هدف نهایی کلی طرح درس متفاوت بوده و فقط مختص یک مرحله و یک فعالیت است.
دانلود نمونه طرح درس روزانه
طرح درس روزانه می تواند با توجه به هدف و رویکرد هر فرد متفاوت باشد و بهتر است توسط خود فرد تدوین شود اما شاید برخی از مدرسین به دلایل مختلف و یا عدم وقت کافی و یا تجربه تدریس نیازمند نمونه طرح درس آماده ای باشند تا بتوانند با توجه به موارد ذکر شده در آن طرح درس خود را طراحی نمایند.
نمونه طرح در روزانه |
دانلود نمونه طرح درس روزانه |
سوالات متداول
1- طرح درس روزانه چیست؟
نوشتن این طرح موجب می شود مدرس یک دلیل کلی و یک برنامه ریزی دقیق برای امور آموزشی کلاس خود داشته باشید.
2- آیا طرح درس روزانه مخصوص مقطع خاصی است؟
خیر، طرح درس روزانه برای مدرس های مقاطع مختلف کارایی دارد.
3- هدف کلی نوشتن طرح درس روزانه چیست؟
هدف کلی و اصلی نوشتن طرح درس روزانه، مدیریت بهتر ارائه مطالب آموزشی و عملکرد بهینه در کلاس می باشد.
سوالات خود را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید…