ایران مشاوره اولین مرجع مشاوره تحصیلی تلفنی کشور 
تدریس و آموزش همواره امری تاثیرگذار در تربیت یک نسل به شمار می رود، از همین رو این فرآیند باید با برنامه ریزی، هدفمند و حساب شده پیگیری گردد. یک معلم باید به این مسئله واقف باشد که شغل او تنها آموزش نیست بلکه فهماندن و انتقال عمقی مطالب است به طوری که دانش آموز بتواند سال ها از دانش کسب شده خود به خوبی بهره ببرد و تجربه شیرینی از یادگیری در ذهن داشته یاشد. بنابراین معلمی موفق است که با برنامه وارد کلاس درس شود و اطلاعات و ابزار کافی درمورد مطلب مورد آموزش داشته باشد. طرح درس ملی ماهانه می تواند برای این منظور مفید واقع گردد.
طرح درس ماهانه گنجاندن مطالب آموزشی در یک برنامه منظم و از پیش تعیین شده یک ماهه، جهت یادگیری بهتر و عمیق دانش آموزان است.
فهرست محتوا
طرح درس چیست؟
طرح درس یک نقشه و برنامه طراحی شده برای قرار دادن مطالب آموزشی در یک چارچوب منطقی و سازماندهی شده است تا انتقال مفاهیم درسی را ساده تر و کارآمدتر نماید. این برنامه هدفمند برای هر درس یک پایه تحصیلی، به طور جداگانه و مطابق با سرفصل های کتاب درسی، ابزارهای در اختیار مدرس و سطح علمی دانش آموزان نوشته شده و باعث می شود معلم جلسات درسی را با آمادگی قبلی شروع کند، منظم، طبق برنامه و جذاب پیش ببرد و با زمانبندی درست پایان دهد.
هدف از نوشتن طرح درس چیست؟
داشتن یک طرح درس مشخص، معلم را مشتاق و مصمم در کار نشان می دهد که سبب می شود دانش آموزان نیز با انگیزه بیشتری جلسات درسی را دنبال کنند. همچنین شروع و پایان منظم درس، تمرین ناخودآگاه داشتن نظم برای دانش آموزان به شمار می رود و هدفمندتر ادامه می دهند.
انواع طرح درس
طرح درس می تواند بلند مدت یا کوتاه مدت باشد. طرح درس سالانه که برای یک سال کامل تحصیلی یا یک نیمسال طراحی می شوند معمولا بلندمدت هستند اما می توانند جزئی تر نیز برنامه ریزی شوند به طوری که مناسب یک ماه، یک هفته یا تنها مخصوص یک جلسه درسی باشند.
تعریف طرح درس ماهانه
همانطور که پیشتر گفتیم آموزگار می تواند بر اساس نیاز دانش آموزان و توانایی های خود، طرح درس مخصوص خود را داشته باشد. این برنامه کمک می کند از اتلاف زمان جلوگیری شده و کلاس درس، منظم و با هدف پیش رود. طرح درس ماهانه برای معلم مانند یک نقشه راه در طول یک ماه تحصیلی عمل می کند که بوسیله آن آموزش را با کیفیت هرچه بیشتر به دانش آموزانش ارائه می دهد، روند یادگیری آن ها را کنترل می کند و در پایان یک ماه می تواند نتیجه کارش را ارزیابی نموده و روند خود در ماه های آتی ارتقا دهد.
یک طرح درس ماهانه شامل چهار هفته بوده و هر هفته شامل دو یا سه جلسه درسی است که مباحث مورد نظر معلم برای تدریس در آن جلسه ها، یادداشت می شود به طوری که نشان دهد پایان هر هفته و در نهایت یک ماه آموزشی، چه نکاتی تدریس شده است. معلم می تواند کارهایی را که هر جلسه می خواهد انجام دهد به طور جزئی تر با اختصاص دادن یک زمان مشخص به هر فعالیت دسته بندی نماید که این خود یک طرح درس روزانه یا جلسه ای به شمار می رود.
نحوه نگارش طرح درس ماهانه
نوشتن یک طرح درس مناسب از اهمیت ویژه ای برخوردار است و از راه های مختلفی می توان یک نمونه کامل و مفید به دست آورد. فرم خام طرح درس را می توان از مدیر مدرسه یا برخی از سایت های آموزشی و مرتبط با آموزش و پرورش دریافت کرد. همچنین یک معلم می تواند با تسلط به کتاب درسی و اهداف آموزشی به همراه کمی خلاقیت، طرح درس مخصوص به خود را نگارش کند. این امر مهم نیازمند چند گام اساسی است که در ادامه این مطلب به صورت جزئی تر به آن ها می پردازیم.
تسلط بر کتاب درسی، محتوای آموزشی و محتوای خارج از کتاب
یک معلم برای داشتن یک تدریس موفق باید به کتاب درسی، منابع آن یا حتی مطالب خارج از کتاب تسلط کافی داشته باشد تا بتواند به خوبی از پس پرسش های دانش آموزان برآید. مسلط بودن به محتوای آموزشی همچنین سبب می شود او اهداف کلی و جزئی فصل ها و بخش های مختلف کتاب را به درستی تشخیص دهد تا در طرح درس ماهانه خود، هدف هایی که شاگردانش باید در طول یک ماه آموزشی دنبال کنند و به آن ها دست یابند را بگنجاند.
علاوه بر این، تسلط بر کتاب به او کمک می کند تا روش های تدریس مناسب و خلاقانه ای را برای هر بخشی که در طول یک ماه می بایست تدریس کند، انتخاب نماید و در طرح درس ماهانه اش یادداشت شود.
بررسی تقویم
در هنگام نوشتن یک طرح درس کامل می بایست همیشه حواستان به تقویم باشد، روزهای تعطیل، روزهای امتحان و روزهایی مانند روز اول سال، روز پایان سال و … که ممکن است تعداد غایبین زیاد باشد، را در نظر بگیرید و آنها را از روزهای درسی خود کم کنید. در نظر داشته باشید که اگر روزهای درسی شما با تعطیلات تلاقی زیادی دارد و به اهداف موردنظرتان در طرح درس ماهانه لطمه وارد می کرد، باید به فکر برگزاری کلاس های جبرانی باشید یا سرعت تدریس خود را با شرایط وفق دهید.
ابزار آموزشی
یک معلم باید همواره در تلاش باشد که کلاس و محتوای آموزشی برای دانش آموزان جذاب و قابل فهم باشد به همین جهت لازم است به تمام ابزار و امکاناتی که قادر است برای مبحث درسی ارائه دهد، مسلط باشد. در نگارش طرح درس خود حتما تجهیزاتی که مدرسه در اختیار شما می گذارد یا وسایلی که دانش آموزان می توانند همراه خود به کلاس بیاورند را در نظر بگیرید و مشخص نمایید در کدام مباحث نیاز به ابزار کمک آموزشی خواهید داشت.
ارزشیابی
آنچه مسلم می باشد این است که برای یادگیری درس و مباحث جدید، فرد باید مطالب پیشین را به خوبی فرا گرفته باشد، لذا یک مدرس دلسوز و آگاه می بایست همیشه چند نمونه ارزشیابی متفاوت را در طرح درس خود جای دهد که پیش از شروع هر بخش تازه، مباحث گذشته را با دانش آموزان مرور کند. این ارزشیابی می تواند یا به صورت دادن تکلیف و بررسی آن در جلسه بعد، یا به صورت پرسش های کلاسی و امتحان باشد. این امر سبب می شود طرح درس شما، چه بلندمدت چه کوتاه مدت، جامع و کامل بوده و خیالتان از بابت یادگیری راحت شود.
اهمیت نگارش طرح درس ماهانه
تدریس در یک چارچوب صحیح و از پیش تعیین شده می تواند به پیشبرد اهداف کلاس کمک شایانی نماید. از این رو در ادامه قصد داریم چند نمونه از مزایای بسیار نگارش یک طرح درس خوب را بیان کنیم
- یک طرح درس ماهانه کامل باعث می شود کلاس در طول یک ماه بر روی نظم پیش رود و از اتلاف زمان جلوگیری می کند که نتیجه آن اتمام به موقع دروس در پایان سال تحصیلی خواهد بود.
- داشتن یک برنامه قبلی منظم باعث آرامش معلم در هنگام تدریس و نیز پرسش و پاسخ در کلاس خواهد شد و این آرامش منجر به اعتماد به نفس بیشتر معلم و اطمینان دانش آموز به وی خواهد شد.
- یک طرح درس جامع کمک می کند تا معلم مباحث آموزشی را پله پله، طبق قاعده و منسجم پیش ببرد تا دانش آموز نیز یادگیری عمیق تر و ماندگارتری داشته باشد.
- زمانی که دانش آموزان متوجه وجود یک نظم جدی در برنامه کلاسی خود شوند، به طور ناخداگاه این نظم در آن ها نیز نهادینه شده و تاثیر آن را در باقی سال خواهید دید.
طرح درس ماهانه اختصاصی بهتر است یا عمومی؟
همانطور که پیش از این بیان شد، شما می توانید از طرح درس های آماده که در سایت ها موجود می باشند استفاده کنید یا از طرح درس های قبلی همکارانتان بهره ببرید اما از آن جا که هر معلم روش و سرعت تدریس متفاوتی دارد، ابزار و وسایل جداگانه ای برای آموزش به کار می برد، و همچنین امکانات مدارس یا یکدیگر متفاوت است، پیشنهاد می کنیم که هر شخص طرح درس مخصوص به خود را با توجه به شرایطی که دارد، به طور اختصاصی طراحی نماید. این امر نشان از علاقه و اهمیت شما برای شغل معلمی است و شما را از سایرین متمایز خواهد کرد.
نکات مهم در نوشتن یک طرح درس ماهانه خوب
- یک طرح درس جامع باید در اولین قدم سازگار و انعطاف پذیر باشد. سازگار به این معنا که متناسب با امکانات در اختیار شما و دانش آموزان بوده تا هیچ یک از طرفیت تحت فشار قرار نگیرند. همچنین این طرح باید انعطاف پذیر باشد تا در صورت بروز اتفاقات غیرقابل پیش بینی قادر به تغییر آن باشید.
- علاوه بر این سعی کنید در طرح درس خود حضور و غیاب دانش آموزان را در نظر بگیرید تا مطمئن شوید تمام دانش آموزان بهره کافی را از مباحث درسی میبرند و یادگیری آن ها پیوسته است.
- طرح درس خود را طوری طراحی کنید که در بخش ارائه درس همیشه تعادل برقرار باشد؛ برای مثال اینگونه نباشد که گاهی فشرده و با سرعت بالا تدریس کنید و گاهی کند و کسل کننده ادامه دهید.
- از تکالیف متنوع و خلاقانه استفاده نمایید. تکالیف عملی، نوشتاری، نقاشی و … را در کنار هم در طرح درس ماهانه خود بگنجانید و همواره شرایط و امکانات اقتصادی را برای تکلیف ها در نظر داشته باشید.
- کار گروهی را فراموش نکنید. کار گروهی و رقابت می تواند انگیزه دانش آموزان را در حین یادگیری افزایش دهد و تجربه لذت بخش تری از آموزش برای شما و یادگیری برای دانش آموزان به همراه داشته باشد.
چند نمونه طرح درس ماهانه
از آنجایی که همیشه داشتن یک الگوی مناسب می تواند باعث پیشرفت هر چه سریع تر شود، در ادامه سعی کردیم چند نمونه طرح درس ماهانه قرار دهیم تا با الگوگیری از آن ها بتوانید طرح درس مخصوص خود را با توجه به نکات و پیشنهادات گفته شده طراحی نمایید.
| نمونه طرح درس ماهانه | |
| دانلود طرح درس ماهانه فارسی ابتدایی | |
| دانلود طرح درس ماهانه قرآن ابتدایی | |
| دانلود طرح درس ماهانه فارسی ابتدایی2 |
سوالات متداول
1- طرح درس ماهانه چیست؟
یک نقشه و برنامه از پیش طراحی شده برای قرار دادن مطالب آموزشی در یک چارچوب منطقی است تا انتقال مطالب درسی هر چه بهتر صورت گیرد.
2- مزایای داشتن طرح درس ماهانه چیست؟
داشتن نظم و انسجام در تدریس، آرامش و اعتماد به نفس معلم و عدم اتلاف وقت از مزایای مهم یک طرح درس ماهانه جامع است.
3- چطور می توان یک طرح درس ماهانه کامل نوشت؟
با تسلط به محتوای آموزشی، استفاده از خلاقیت و رعایت کردن موارد گفته شده در مقاله و همچنین مشاهده نمونه های ارائه شده در آن می توان یک طرح درس خوب نگارش کرد.
سوالات خود را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید…
